بیمه باربری چیست؟ | انواع بیمه به اعتقاد محققین قدیمی‌ترین نوع بیمه که تا حدود زیادی با قواعد بیمه امروزی تشابه داشته، بیمه باربری و حمل و نقل دریایی می‌باشد. این بیمه‌نامه در اواسط قرون وسطی در بین تجار، مالکان کشتی و سرمایه داران و بانکداران رایج بوده است.
بیمه حمل و نقل کالا همچون سایر پدیده‌‌های اجتماعی سیر تکاملی خود را در ط‌ول زمان سپری نموده تا به شکل امروزی در آمده است.
در این شکل گیری، عوامل، مراجع و مؤسسات مختلفی نقش مؤثر داشته که معروف‌ترین آنها مؤسسه بیمه‌گران لندن می‌باشد. مؤسسه نامبرده شرایط و مقرراتی را تدوین نمود که حاوی مسائل فنی و حقوقی بیمه بیمه باربری و حمل و نقل بوده و در زمینه کشتی و کالا، مبنای صدور بیمه‌نامه در بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشور ما قرارگرفت. دربیمه حمل ونقل آخرین شرایط، مربوط به سال ۱۹۸۳ میلادی می‌باشد که به شرایط C ،B ،A معروف و به ترتیب جایگزین شرایط قدیمی F.P.A ،W.A ،ALL RISKS شده است.
بیمه باربری و حمل و نقل کالا (زمینی، دریایی و هوایی) بیمه‌ای است که به موجب آن بیمه‌گر در مقابل دریافت حق بیـمه از بیمه‌گذار، متعهد می‌شود درصورتی که در جریان حمل کالا از نقطه ای (مبداء حمل کالا) به نقطه دیگر (مقصد حمل کالا)، در اثر وقوع خطرهای موضوع بیمه، کالا تلف شده و یا دچار خسارت شود و یا بیمه‌گذار هزینه هایی در رابطه با این خطرات متحمل شود، تمام خسارت‌های وارد را جبران نماید. علاوه برآن در بعضی موارد زیان وارده به اشخاص ثالث نیز از طریق این بیمه جبران می‌شود.
اصطلاحات زیر صرف نظر از هر معنی و مفهوم دیگری که ممکن است داشته باشند، در این شرایط عمومی با تعریف مقابل آن به کار رفته است:
بیمه‌گر: شرکت بیمه‌ای است که مشخصات آن در این بیمه‌نامه نوشته شده است و در ازای دریافت حق بیمه، متعهد به جبران خسارت‌های احتمالی طبق شرایط مندرج در بیمه‌نامه می‌باشد.
بیمه‌گذار: بیمه‌گذار شخص حقیقی یا حقوقی مذکور در این بیمه‌نامه است که که بیمه را خریداری نموده و متعهد پرداخت حق بیمه آن می‌باشد.
ذی‌نفع: شخصی است که بنا به درخواست بیمه‌گذار نام وی در این بیمه‌نامه درج گردیده است و تمام یا بخشی از خسارت به وی پرداخت
حق بیمه: مبلغی است که در بیمه‌نامه مشخص شده و بیمه‌گذار موظف است آن را هنگام صدور بیمه‌نامه یا به ترتیبی که در بیمه‌نامه مشخص می‌شود، به بیمه‌گر پرداخت نماید.
موضوع بیمه : موضوع بیمه اموال مندرج در جدول مشخصات این بیمه‌نامه می‌باشد.
مدت اعتبار بیمه نامه: مدت این بیمه‌نامه بر اساس شرایط کلوز پیوست می‌باشد، اما در مورد حمل غیر دریایی یا ترکیبی، یکی از شرایط زیر جایگزین کلوزهای C ،B ،A می‌گردد:
مدت‌های ذکر شده، با درخواست بیمه‌گذار و موافقت بیمه‌گر و پرداخت حق بیمه اضافی قابل تمدید می‌باشد.
فرانشیز: بخشی از هر خسارت است که به عهده بیمه‌گذار است و میزان آن در بیمه‌نامه مشخص می‌گردد.
زیان همگانی: یکی از اصول قانون دریانوردی است که بر پایه آن همه طرف‌‌های دخیل در یک سفر دریایی، در هرگونه خسارتی که با قربانی کردن داوطلبانه بخشی از کشتی یا کالاهای آن به منظور نجات از موارد اضطراری صورت گرفته، به تناسب سهیم هستند.
بیمه اتکایی (Reinsurance): قرارداد واگذاری که به موجب آن شرکت بیمه بخشی از تعهدات بیمه‌ای مازاد بر ظرفیت مالی و فنی خود را، مجدداً نزد شرکت یا شرکتهای بیمه دیگر (شرکتهای بیمه اتکایی) بیمه می‌نمایند.
بارنامه: بارنامه اوراق بهاداری است که از طرف مؤسسه بیمه باربری و حمل و نقل صادر و مشخصات کالا، نام و آدرس گیرنده و فرستنده کالا، میزان کرایه حمل، مشخصات، تعداد و وزن کالا در آن قید می‌گردد. بارنامه به منزله قرارداد حمل، رسید دریافت کالا و سند مالکیت آن است.
Total Loss: فقط تلف شدن کامل مورد بیمه در یک مرحله بر اثر آتش سوزی، غرق شدن، سقوط هواپیما را در بر می‌گیرد. این بیمه‌نامه فقط تا رسیدن به مبادی ورودی کشور مقصد اعتبار دارد.
ارزش مورد بیمه: در صورتی که بین بیمه‌گذار و بیمه‌گر توافق خاصی صورت نپذیرفته باشد، ارزش مورد بیمه شامل مجموع قیمت خرید کالا، هزینه حمل و عدم النفع می‌باشد.
عدم نفع: میزان عدم نفع این بیمه‌نامه معادل ۱۰% مجموع قیمت خرید کالا و هزینه حمل آن می‌باشد، مگر آنکه صریحاً توافق دیگری شده باشد.
یعنی حمل به دفعات؛ به این معنی که کالای مورد بیمه طی چند مرحله از مبدا ء به مقصد مندرج در بیمه‌نامه حمل گردد.
انتقال کالا از یک وسیله نقلیه به وسیله نقلیه دیگر ترانشیپمنت است. این نوع نقل و انتقال بیشتر در حمل و نقل ترکیبی رایج است که در آن از وسایل نقلیه مختلف از جمله کشتی، هواپیما، قطار، کامیون، تریلر و سایر وسایل برای ارسال کالا به مقصد استفاده می‌شود. جریان انتقال غالباً با تخلیه و بارگیری مجدد همراه بوده و به دو شکل انتقال مستقیم و انتقال غیر مستقیم می‌باشد.
یا تحویل روی عرشه، کلمه ای برای توصیف یک فرآیند خاص از حمل و نقل کالاست و به معنی قیمت تا لحظه تحویل روی کشتی است. بنابر قوانین بین‌المللی در شرایط فوب، فروشنده وظیفه دارد تمامی هزینه‌‌های کالا را تا محل حمل اصلی متقبل شود و تمامی هزینه‌‌های بعد از این مرحله اعم از کرایه حمل، بیمه، تعرفه‌های وارداتی و غیره را خریدار متقبل می‌شود
مختص کالاهایی است که توسط اشخاص حقیقی و حقوقی از کشورهای خارجی خریداری می‌گردند، که به صورت خریدهای براتی، بدون انتقال ارز و یا از طریق اعتبارات اسنادی انجام می‌گیرد و با توجه به قوانین جاری، خرید این نوع بیمه برای وارد کنندگان کالا اجباری می‌باشد.
کالاهایی که از ایران به مقصد کشورهای خارجی حمل می‌گردد، بر اساس انواع شرایط فروش، نیاز به بیمه‌نامه صادراتی دارند. به موجب این بیمه، شرکتهای بیمه کالای صادره از کشور ایران تا کشور مقصد را تحت پوشش قرار می‌دهند.
مشخص نمودن ذی نفع یا بیمه‌گذار در این نوع بیمه نامه‌ها حائز اهمیت می‌باشد.
مبداء و مقصد برخی از حمل‌ها در خارج از کشور ایران بوده و ممکن است کشور ایران نیز در مسیر حمل قرار داشته باشد. به بیمه نامه‌های مربوط به این نوع حمل ها، بیمه نامه‌های ترانزیت می‌گویند و نرخ و شرایط بیمه نامه‌های صادراتی عیناً برای آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای صدور این نوع بیمه نامه‌ها مجوز مدیریت بیمه‌های باربری و حمل و نقل الزامی است.
کلیه تولیدات و محموله هایی که توسط تولیدکنندگان و تجار در محدوده جغرافیایی کشور ایران جابجا می‌شوند، توسط این بیمه تحت پوشش بیمه‌ای نزد شرکتهای بیمه قرار می‌گیرند.
بیمه Total Loss عملاً در دنیا منسوخ شده و کاربرد چندانی ندارد و اساساً به بیمه تشریفاتی یا بیمه گمرگی شهرت یافته است. براساس شرایط این بیمه نامه، بیمه‌گر زمانی اقدام به جبران خسارت بیمه‌گذار می‌کند که تمامی کالا و محموله در جریان حمل و به علت یکی از خطرات دریا، از بین رفته است؛ و به همین دلیل اگر بخش عمده کالا از بین رفته و صرفاً اندکی از آن باقی بماند، بیمه‌گر تعهدی در جبران خسارت کالا نخواهد داشت. بر اساس مصوبات هیئت وزیران، کالای صادراتی باید تحت پوشش بیمه‌ای قرارگیرد و چون عرف بر این است که خریدار پوشش بیمه‌ای مورد نیاز خود را که متناسب با کالاست نزد بیمه‌گر کشور خود تهیه کند این نوع پوشش بیمه‌ای صرفاً به صورت تشریفاتی و جهت ترخیص کالا برای عملیات صادرات مورد استفاده قرار می‌گرفت.
خطرات تحت پوشش در مجموعه شرایط بیمه‌گران کالا با کلوز C عبارتست از:
علاوه بر خطرات اشاره شده در کلوز C، می‌توان با دریافت حق بیمه اضافی خطر عدم تحویل یک بسته کامل کالا طبق کلوز (عدم تحویل انستیتو بیمه‌گران لندن) را تحت پوشش قرار داد؛ که در این صورت باید ضمن قید شرط (عدم تحویل یک بسته کامل کالا طبق کلوز) در بخش شرایط خصوصی بیمه نامه، کلوز مورد اشاره نیز به بیمه‌نامه الصاق گردد.
این بیمه‌نامه با توجه به خطرات محدود خود، جزء بیمه نامه‌های ارزان قیمت محسوب می‌گردد، که معمولاً فقط برای برخی کالاها که احتمال خسارت‌های جزئی آنها کمتر است، به کار می‌رود؛ مثلاً برای حمل تیرآهن، ورق فولاد و ….
خطرات تحت پوشش در مجموعه شرایط بیمه‌گران کالا با کلوز B عبارتست از:
مطابق قوانین علاوه بر خطرات مندرج در شرایط B خسارات ناشی از عدم تحویل یک بسته کامل کالا، دزدی و دله دزدی، قلاب زدگی، آبدیدگی، روغن زدگی، شکست، ریزش و خسارت ناشی از کالاهای دیگر نیز تحت پوشش بیمه می‌باشد.
در مجموعه شرایط B به علت پوشش خطرات اضافی در ایران، معادل ۳% ارزش هر بسته خسارت دیده تحت عنوان فرانشیز به عهده بیمه‌گذار خواهد بود. منظور از بسته، کوچکترین واحد بسته بندی مندرج در بارنامه می‌باشد.
برای خطراتی که بین شرایط C و B مشترک می‌باشد، فرانشیز اعمال نخواهد شد.
در مجموعه شرایط بیمه‌گران کالا با کلوز A، تمامی خطرات به جز موارد استثناء شده (استثنا شده در مجموعه شرایط مذکور که در بخش استثنائات به آنها اشاره خواهیم کرد) تحت پوشش قرار می‌گیرد.
بیمه باربری و حمل و نقل با شرایط کلوزهای B ،A و C به هیچ وجه شامل خطرات زیر نمی شود:
بعضی از استثنائات، از جمله خطر جنگ، شورش، بلوا و اعتصاب و … با دریافت هزینه اضافه و خرید پوشش مربوط به آنها، قابل بیمه شدن می‌باشند.
در بیمه نامه‌های باربری و حمل و نقل داخلی خطرات تحت پوشش به دو دسته خطرات اصلی و اضافی تقسیم می‌شود که به شرح ذیل می‌باشد:
دلیل نامگذاری خطرات اصلی این است که احتمال وقوع آنها نسبت به سایر خطرات مرتبط با کالاهای خاص بیشتر است و ارتباطی به ماهیت مورد بیمه ندارد. این خطرات عبارتند از:
آتش‌سوزی و حادثه وسیله نقلیه شامل تصادف، واژگون شدن و پرت شدن وسیله نقلیه
این دسته از خطرات متنوع بوده و بیشتر مرتبط با نوع کالا می‌باشد که با درخواست بیمه‌گذار و پرداخت حق بیمه اضافی می‌توان آنها را پوشش داد. خطرات رایج اضافی عبارتند از:
خطرات اصلی به صورت پیش فرض درشرایط خصوصی بیمه باربری و حمل و نقل داخلی چاپ می‌شود و خطرات اضافی باید پس از اخذ درخواست بیمه‌گذار با دریافت حق بیمه اضافی، در قسمت خطرات اصلی در شرایط خصوصی درج گردد.
درج شماره وسیله نقلیه و بارنامه در متن بیمه‌نامه باربری و حمل و نقل الزامی است. در غیر این صورت متن زیر باید در شرایط خصوصی بیمه‌نامه درج گردد.
” بیمه‌گذار موظف است پیش از شروع حمل شماره وسیله نقلیه و بارنامه را کتباً به بیمه‌گر اعلام نماید. در غیر این صورت بیمه‌گر هیچگونه تعهدی در قبال خسارت وارد نخواهد داشت.“
روزبه عبادی نمین کد۹۷۷ بیمه آرمان
شماره تماس ۰۹۱۱۸۰۳۹۲۸۲
برای خواندن مقاله بیمه باربری چیست کلیک کنید
1 سوال، الفتی چیست ؟ الفتی در چاپهای اولیه لغت‌نامه دهخدا که منطبق بر…
رئیس کل بیمه مرکزی گفت: گسترش استارت آپ ها برای فروش بیمه، ورود نابیمه گران…
مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارشی با مرور بر انواع…
چه شرکت‌هایی بیشترین میزان نوآوری در صنعت بیمه را دارند؟ ۸ اینشورتک برتر صنعت بیمه…
راهنمای خلق خدمات بیمه ای جدید ماده 1- محصول بیمه‌ای جدید، پوشش بیمه‌ای…