تحول دیجیتال چیست؟

تحول، همان اصلاح و یا بهبود نیست.

قبل از ورود به مفهوم‌سازی تحول دیجیتال اجازه بدهید تکلیف کلمه تحول را روشن کنیم.

«تحول» یعنی تغییرِ بزرگ و شگرف.«تحول» یعنی تغییرِ در ماهیتْ و منطقِ یک پدیده.

اگر چه که «اصلاح‌ و بهبود»، مفاهیمِ قابلِ احترامی هستند، اما «تحول» چیز دیگری است.

«تحول»، بیشترْ به ریشه‌ها و ساقه‌ها می‌پردازد و «اصلاح و بهبود» به شاخ ‌و‌ برگ‌ها. این مورد را هم در نظر بگیرید که بدونِ «ساختارشکنی»، به احتمال زیاد «تحول» ممکن نخواهد بود.

تحول دیجیتال، تحول کسب‌وکار است.

این جمله کوتاه را کلیدِ درکِ مفهومِ تحول دیجیتال می‌دانم. مفهومی که این روزها، سوءبرداشت‌های بسیاری در موردش وجود دارد و هر کسی از ظن خود (و معمولاً به غلط) یار آن می‌شود.

تحول دیجیتال، تغییری شگرف در عملکرد یک سازمان و یا یک کشور با محوریت فناوری‌های تحول‌آفرین است. اینترنت اشیا، رایانش ابری، اپلیکیشن‌های موبایل، رسانه‌های اجتماعی، واقعیت مجازی و افزوده، تحلیل‌گری داده، هوش مصنوعی و بلاک‌چین از مهم‌ترین انواعِ فناوری‌های تحول‌آفرین هستند. تأکید می‌کنم تحول دیجیتال به معنی استفاده تزئینی و مدگرایانه از فناوری‌های نامبرده نیست، بلکه زمانی می‌توانیم مدعی تحول دیجیتالی شویم که این فناوری‌ها، مدل‌های کسب‌وکار، تجربه‌های ذی‌نفعان (مانند مشتریان و کارکنان در سطح سازمانی و شهروندان در سطح ملی) و فرایندهای عملیاتی ما را به نحو مطلوبی زیر و رو کرده باشند.

تحول دیجیتال سازمانی به معنای ساخت سازمانی در تراز عصر دیجیتال می‌باشد. به بیان دیگر تحول دیجیتال سازمانی یعنی ایجاد قابلیت‌های سازمانی جدید که بتواند موفقیت سازمان را در عصر دیجیتال تضمین نماید. اگر این تعریف را مبنای کار قرار دهیم دیگر دچار این خطای راهبردی نمی‌شویم که تحول دیجیتالی را معادل با فناوری اطلاعات بدانیم. گستره تحول دیجیتال کل سازمان است، جایی که باید با به‌کارگیری فناوری‌های تحول‌آفرین کلیه ابعاد سازمان را در عصر دیجیتال بازتعریف نمود.

در یک کسب‌وکار دیجیتال نیازمند داشتن استراتژی تحول دیجیتال به‌منظور ایجاد تجربه خوشایند برای ذینفعان به‌ویژه ایجاد تجربه دیجیتال مشتری هستیم. در اقتصاد دیجیتال کنونی بدون دگردیسی دیجیتال که به‌معنای تحول‌آفرینی با محوریت فناوری دیجیتال است، نمی‌توان به اثرات تحول دیجیتال دست پیدا کرد. فراموش نکنیم یکی از مهم‌ترین ابعاد تحول دیجیتال سازمانی ارتقا فرآیندهای کسب‌وکار با بهره‌گیری هوشمندانه از فناوری‌های تحول‌آفرین است.

همان‌طور که در تعریف تحول دیجیتال (Digital transformation) عرض کردم، این مفهوم به معنی تغییری شگرف است و نه بهبودی تدریجی. به قول جرج وسترمن، پژوهشگر برجسته دانشگاه ام.آی.تی، تحول دیجیتال به‌مثابه تبدیل کرم ابریشمِ سازمان به پروانه است و نه تبدیل آن به تنها یک کرم ابریشمِ سریع‌تر.

تحول دیجیتال به‌زعم بسیاری از صاحب‌نظران این حوزه، بیش از آنکه چالشی فناورانه برای سازمان‌ها باشد، چالشی انسانی است. مطالعات متعدد توسط شرکت‌های مشاوره مدیریتِ مطرح نشان می‌دهد که مهم‌ترین مانع موفقیت تحول دیجیتال، « فرهنگ» و « مهارت»‌های دیجیتال می‌باشد.

نکته مهم دیگری که می‌بایست به آن دقت کرد این است. که «دیجیتالی‌سازی»، با «الکترونیکی کردن» متفاوت است. محیط دیجیتال، همان محیط آنلاین و الکترونیکی نیست. محیط دیجیتال، تلفیقی خواستنی از منابع آنلاین (فناوری اطلاعات) و آفلاین (فیزیکی) در راستای ساخت تجربه‌ای جذاب برای ذی‌نفعان بیرونی (مانند مشتریان) و داخلی سازمان (مانند کارکنان) است.