بازگشت به صفحه اصلی

بیمه آرمان
مخاطرات اخلاقی(1) و بازار بیمه(2)

مخاطرات اخلاقی(۱) و بازار بیمه(۲)

مخاطرات اخلاقی(۱) و بازار بیمه(۲)

چکیده:
در شرایطی که دو طرف با یکدیگر ارتباط اقتصادی برقرار می سازند، همواره اطلاعات نقش مهمی را ایفا می کند. وجود رفتار نامشهود، می تواند باعث شود، یکی از دو طرف، رفتارهایی را انجام دهد که به نفع طرف دیگر نیست. در این حالت، که مخاطرات اخلاقی شکل می گیرد، بازار دچار شکست می شود. شرکتهای بیمه، که همواره رفتار مراقبتی بیمه گزاران را نمی توانند مشاهده کنند، با چنین مشکلی مواجه می شوند. بنابراین از ابتدا باید قراردادهایی را که سازگار با مشارکت بیمه گزاران در انعقاد قرارداد همراه با ایجاد انگیزه برای افزایش مراقبت بیمه گزاران است طراحی نمایند. قراردادهای فرانشیزی در این شرایط بهترین قراردادها تلقی شده است و از طریق ایجاد فرانشیز و گنجاندن مبالغ قابل کسر در قرارداد و همچنین دخالت انگیزشی دولت از طریق مالیات و سوبسید می توان این مورد شکست بازار را برطرف نمود و یا از هزینه های آن کاست. بررسیها، نشان می دهد در برخی از تعرفه های تصویبی شورای عالی بیمه و همچنین متن قراردادها از کارآیی لازم برخوردار نیستند و ضروری است با استفاده از نتایج این پژوهش و سایر پژوهشهایی که در این زمینه بکار رفته مشکلات قراردادها و تعرفه برطرف شود.
واژگان کلیدی: مخاطرات اخلاقی، قرارداد بهینه، شکست بازار، اطلاعات ناقص، رفتارهای نامشهود بازار بیمه، بیمه. مقدمه
۰در شرایط نبود اطلاعات کامل، همواره وجود پیامدهای خارجی(Externality) باعث می شود مبادله اقتصادی به خوبی انجام نشود و حتی در مواردی روابط اقتصادی مختل شود. روابط اقتصادی غالباً به شکل انعقاد قرارداد حاصل می شود. در انعقاد قرارداد اطلاعات نقش مهمی را ایفا می کند و نبود اطلاعات مشکلاتی را به همراه دارد.
قراردادهایی مانند قرارداد بین کارفرما و نیروی کار، بیمه گر و بیمه گزار، سهامداران و مدیر عامل، اعتبار دهنده و اعتبار گیرنده نیز، همچون سایر قراردادها به اطلاعات نیازمند است. یک سهامدار کارخانه، وقتی می تواند یک مدیر را بپذیرد، که اطلاعات کاملی از منش و عملکرد او داشته باشد و رفتار او قابل مشاهده باشد. با عدم اطلاع از وی و نامشهود بودن رفتار، نمی تواند قرارداد بهینه ای را منعقد کند و به اهداف خود برسد؛ زیرا همواره یک نا اطمینانی برای او وجود دارد، که رفتار نامشهود(Hiden action) کارگزار به نفع او است یا هزینه هایی را به او تحمیل می کند. تعریف مخاطرات اخلاقیمخاطرات اخلاقی(1) و بازار بیمه(2)
مخاطرات اخلاقی تعاریف مختلفی دارد؛ برخی آن را به وضعیتی اطلاق کرده اند، که یک طرف بازار نمی تواند رفتار طرف دیگر بازار را مشاهده کند و گاهی به رفتارهای نامشهود بازگشت می کند.(varian, 1990, 589)
برخی دیگر مخاطرات اخلاقی را چنین تعریف نموده اند: مخاطرات اخلاقی نام دیگری برای رفتار نامشهود است؛ زیرا در این حالت، فردی یا طرفی که آگاه است، رفتار غلطی را در پیش می گیرد که به ضرر طرف مقابل است. (Katz, 1994, 593)
تعریف دیگری نیز مخاطرات اخلاقی را چنین بیان می کند: وقتی مخاطرات اخلاقی پدیدار می شود، که افراد در شرایط وجود اطلاعات خصوصی عملی را پیش می گیرند که بطور نادرستی احتمال نتایج و حاصل نامطلوب را افزایش می دهد.(Mc taggat, 1992 ,440)
یک مثال از موارد مخاطرات اخلاقی: وقتی یک فرد بیمه می شود، مراقبت خود را کم می کند؛ زیرا مطمئن است که خسارت او جبران خواهد شد. مثلاً یک مالک خانه، ممکن است مراقبت خود از خانه را مثل قفل کردن و احتیاط های دیگر به دلیل بیمه شدن خانه و لوازم آن، کاهش دهد. این مسأله مخاطرات اخلاقی است که باعث شکست بازار می شود که در مثال شکست بازار بیمه است و کارآیی در بازار بیمه از بین می رود؛ زیرا انگیزه افراد به دلیل کاهش نگرانی از خطر، برای مراقبت زیاد از بین می رود و بنابراین شرکت بیمه ممکن است، مجبور باشد، خانه ای را بیمه کند، که اصلاً قفل نشده یا پنجره آن بسته نشده است و این برای شرکتهای بیمه غیر ممکن است؛ زیرا احتمال خطر بسیار زیاد می شود. (stiglitz, 1993) نحوه انعقاد قرارداد
انعقاد قرارداد، نیازمند دو رکن اصلی است، که می تواند دو شخص حقیقی یا حقوقی باشد. یکی از این دو، نقش اصلی را ایفا می کند، مثل کارفرما که ابتدا به طراحی قرارداد می پردازد و دیگری نقش غیر اصلی را باز می کند، مثل کارگزار. این بحث تحت عنوان مسأله کارفرما – کارگزار(Principle-agent Problem) در ادبیات مطرح شده است.
قرارداد ابتدا توسط کارفرما طراحی می شود و کارگزار پس از رؤیت، می تواند آن را امضا نماید و یا آن را نپذیرد. در چنین حالتی اگر قرارداد امضا نشود، ارتباطی برقرار نمی شود و در صورتی که قرارداد منعقد شود، نتیجه قرارداد مبهم است؛ زیرا نتیجه به شدت به رفتار و عملکرد کارگزار بستگی دارد. عملکرد خوب وی، نتیجه ای خوب را برای کارفرما رقم می زند و عملکرد ضعیف، نتیجه بدی را برای کارفرما به دنبال خواهد داشت.(stadler, 1997, 17) ماهیت قرارداد بهینه
به منظور توضیح قرارداد بهینه (stadler, 1997, 18) می توان یک قرارداد را در نظر گرفت که نتایج متعددی داشته باشد. نتیجه حاصل از قرارداد را با × و ارزش پولی آن را با x نشان می دهیم. فرض می شود، کارگزار تلاشی دارد که آن را با eنشان می دهیم. در این جا یک احتمال شرطی وجود دارد که عبارت است از:

ابتدا فرض می شود، اطلاعات کارگزار و کارفرما مساوی و متقارن است. در این جا تنها یک ریسک وجود دارد، که ناشی از احتمالی بودن رفتار کارگزار است. کارفرما بر اساس تابع منفعت حاصل از رابطه اقتصادی، رفتارش را تعیین می کند. تابع منفعت وی عبارت است از:

نمودار (۲): نحوه پرداخت دستمزد در شرایطی که کارفرما ریسک خنثی و کارگزار ریسک گریز است
نمودار ۲، پرداخت دستمزد بهینه در شرایطی است که کارفرما ریسک خنثی و کارگزار ریسک گریز است.
حالت دوم: در این حالت، کارگزار ریسک خنثی است. بنابراین َU ثابت است و کارفرما ریسک گریز است، بدین معنا که <0ًb ، در این حالت قرارداد بهینه بدین شکل

مخاطرات اخلاقی و قرارداد بهینه
پدیده مخاطرات اخلاقی که پس از انعقاد قرارداد مطرح می شود، شرایطی است که کارگزار می تواند تلاش خود را تغییر دهد. به بیان دیگر، تاکنون بحث این بود که با مقدار تلاش معین، شیوه پرداخت باید چگونه باشد. حال بحث این است که پس از انعقاد قرارداد کارگزار به دنبال تلاشی خواهد بود که تابع هدفش را بیشینه سازد. تابع هدف کارگزار در این شرایط به شکل زیر تعریف می شود.
انگیزه در مخاطرات اخلاقی
با یک مثال فرضی، می توان شرایط مخاطرات اخلاقی (mansfield, 1997, 554) در بازار بیمه را ترسیم نمود. همانطور که در نمودار نیز آمده، شخصی را در نظر می گیریم که اتومبیلی دارد، که T تومان ارزش دارد. وی برای مراقبت از اتومبیل خود هزینه هایی را چون خرید قفل، محافظ، دزدگیر و هزینه های زمانی می پردازد. این هزینه را با Bنشان می دهیم. صاحب اتومبیل جهت استفاده بیشتر از اتومبیل، نیاز به هزینه بیشتری برای مراقبت از ماشین خواهد داشت. چون استفاده نیز، به معنای این است که ماشین بیشتر در معرض سرقت قرار می گیرد. بنابراین می توان استفاده او از اتومبیل را تقاضا (D) یا منفعت نهایی از خدمات اتومبیل به حساب آورد، که هزینه B را برای آن می پردازد.
بنابراین وی در ابتدا بدون بیمه، ۱۰ ساعت در روز از اتومبیل استفاده می کند. اما پس از انعقاد قرارداد بیمه، چون شرکت بیمه خسارت را می پردازد و هزینه های مراقبت ضرورتی ندارد این هزینه ها کاهش می یابد، میزان استفاده از اتومبیل ۱۵ ساعت خواهد بود، در نتیجه احتمال سرقت اتومبیل زیاد می شود.
در نمودار مشاهده می شود، که با توجه به منحنی تقاضا برای استفاده از اتومبیل (D) یک روند نزولی دارد، قبل از انعقاد قرارداد بیمه، هزینه استفاده از اتومبیل B است که در سطح ۱۰ ساعت استفاده از اتومبیل تعادل ایجاد می شود. بعد از انعقاد قرارداد بیمه به دلیل کاهش هزینه های مربوط به سرقت َB، میزان استفاده از اتومبیل افزایش می یابد؛ بنابراین، همواره بیمه گزار سعی دارد، پس از انعقاد قرارداد بیمه از اتومبیل خود بیشتر استفاده کند. و این باعث افزایش احتمال خطر می شود و خسارت آن را، بیمه گر باید جبران نماید.

نمودار (۴): هزینه های پیشگیری از سرقت، قبل و بعد از بیمه رفتارهای پنهان و بازار بیمه
برای ترسیم وضعیتی که در آن مخاطرات اخلاقی (Hiller, 1991, 82) شکل می گیرد، فرض می شود، فرد با دو حالت سرقت و عدم سرقت مواجه است. این شخص Tریال دارایی دارد، اگر دارایی وی مورد دستبرد قرار گیرد C ریال از دارایی او کاهش می یابد بنابراین دارایی او برابر است با:
(۲۶)W=T-C
که در آن، W میزان دارایی فرد در حالت سرقت است و از طرفی نشان می دهد که دارایی در حالت عدم سرقت برابر کل دارایی فرد است. W=T دارایی در حالت عدم سرقت رانشان می دهد.
در نمودار ۵، دو محور دارایی در حال سرقت و عدم سرقت نشان داده شده است. در این نمودار یک نقطه E وجود دارد که در حقیقت میزان دارایی فرد را در دو حالت سرقت و عدم سرقت نشان می دهد و در حقیقت نقطه برخورداری طبیعی یا اولیه است. خط َ ffنشان دهنده خطی است، که در آن فرد بیمه گزار با خرید بیمه نامه به نرخ منصفانه(Fair odds line) اقدام می کند. این خط که به عنوان «نتیجه احتمالی منصفانه»(۴) تلقی می شود، برای فردی است که سطح مراقبت زیادی برای حفظ اموال خود دارا می باشد. معادله این خط به شکل زیر است.
(۲۷)Py=x
که در آن P میزان احتمال سرقت است، y سطوح مختلف جبران در صورت سرقت است و میزان آن ضرورتا معادل c نیست و x میزان حق بیمه است. در حقیقت این معادله یک قید رقابت محسوب می شود، که بیمه گر نمی تواند بیش از احتمال میزان جبران خطر حق بیمه تعیین نماید. زیرا طبق قانون عرضه و تقاضای بیمه اگر حق بیمه بیشتر از این مقدار باشد، شرکتهای بیمه دیگر، که حاضرند حق بیمه کمتری را دریافت کنند، بازار را در دست خواهند گرفت. (مطلبی، ۱۳۸۱:۴۷)
در شرایط خرید بیمه، بیمه گزار در حقیقت با دو حالت مواجه می شود.
یکی حالت سرقت است:
(۲۸)WT=T-C-×+py
و دیگری در حالت عدم سرقت است:

کنند.

چون دو منحنی از نقطه J می گذرد، خط بیمه کامل (خط ۴۵ درجه) و خط نتیجه احتمالی منصفانه نیز از آن جا می گذرد.
سطح مطلوبیت U2، به اندازه B از سطح مطلوبیت U1 بیشتر است. زیرا در نقطه J شخص در هر دو حالت مراقبت کم و زیاد بیمه کامل خریدار می کند و تنها با مراقبت کمتر مطلوبیت بیشتری را به دست می آورد. در این شرایط شرکتهای بیمه حاضر نمی شوند، به کسی که مراقبت کمی دارد، بیمه نامه کامل در نقطه J را ارائه دهند، بلکه در نقطه K مماس بر منحنی نتایج احتمالی منصفانه سطح مراقبت پایین، ارائه می دهند. این مطلب در نمودار ۶ ارائه شده است.

اگر فرد سطح مراقبت خود را کم کند، در نقطه K خواهد بود. جایی که منحنی U3بر َHH مماس است. اگر فرد بتواند، بیمه غیر کامل خریداری نماید، در نقطه Q به تعادل خواهد رسید، که نقطه مماس منحنی بی تفاوتی سطح مراقبت زیاد بر خط نتیجه احتمالی منصفانه است؛ زیرا U4 خط بیمه کامل را در نقطه R بالاتر از U3 قطع می کند.
بنابراین مطلوبیت بیشتری برای او ایجاد می کند. البته نقطه Q تعادل نیست، زیرا در این حالت همانطور که می دانیم، بیمه گزار سطح مراقبت زیاد دارد، ولی شرکت بیمه قیمت هر واحد جبران را با َP که بیش از P است، دریافت می کند. بنابراین، سود غیر طبیعی به دست می آورد و چون بازار رقابتی است، سود اضافی با ارائه قرارداد توسط سایر شرکتهای بیمه از بین می رود. فرایند تغییر وضعیت از دو طریق است. یکی این که َ Pکاهش می یابد و دیگر این که جبران خسارت در قیمت پایین تر افزایش می یابد. به بیان دیگر َHH حول نقطه E در جهت عقربه ساعت به چرخش درمی آید. از طرف دیگر یک حرکت بر روی َHH به سمت خط ۴۵ نیز وجود دارد. در نهایت تعادل در روی خط َFF خواهد بود. البته معلوم است که روی خط َFF بیمه کامل نخواهد بود، بلکه نقطه D که نزدیک کامل است تعادل را ایجاد می کند.

در نمودار ۷ نیز دو خط َFF و َHH وجود دارد. نقاط روی َFF چون بر اساس سطح مراقبت زیاد ترسیم شده است، انگیزه لازم را برای مشتری ایجاد نمی کند تا سطح مراقبت زیاد را انتخاب نماید. بنابراین قراردادهای بیمه که بر روی خط َFF قرار دارد، سازگار با انگیزه نیست. اما وقتی قرارداد بتواند بر اساس سطح مراقبت کم انتخاب شود، می تواند سازگار با انگیزه باشد، زیرا شخص می تواند همان سطح مطلوبیت را که در سطح مراقبت زیاد به دست می آورد با سطح مراقبت کم نیز به دست آورد و هزینه B را نیز نپردازد. در مجموعه نقاط سمت چپ J را بر روی َFF مشتری انگیزه برای کاهش مراقبت را دارد؛ زیرا در این بخش از منحنی WT بیش از WNT است و از این رو شرکتهای بیمه هیچ گاه بیمه بیشتر از کامل را ارائه نمی کنند.
در نقطه E، فرد سطح مراقبت زیاد را بر می گزیند. زیرا B هزینه خیلی زیادی نیست ولی شخص ریسک گریز بیمه نشدن را بر بیمه شدن ترجیح می دهد. از این رو، بین دو نقطه E و J، فرد بین گزینش سطح مراقبت زیاد و سطح مراقبت کم، بی تفاوت خواهد بود. نقطه ای مثل D را در نظر می گیریم که در آن دو منحنی U5 و U6 یکدیگر را قطع می کنند. U5 مربوط به سطح مراقبت زیاد و U6 مربوط به سطح مراقبت کم است. در این نقطه شخص در انتخاب سطح مراقبت زیاد و کم، بی تفاوت است. در این جا گر چه U5 خط بیمه کامل را در نقطه ای بالاتر از محل برخورد U6 با خط بیمه کامل، قطع می کند. اما چون دارایی بطور کامل بیمه شده، میزان ضرر حاصل از B را جبران می کند.
اگر کمی از خودگذشتگی در این جا وجود داشته باشد، شخص در صورت بی تفاوت بودن بین دو سطح مراقبت زیاد و کم، مراقبتی را که برای کارفرما مناسب است، برمی گزیند. نقاط سمت راست D در طول َFF قراردادهای سازگار با انگیزه و نقاط سمت چپ Dنقاط ناسازگار با انگیزه تلقی می شوند. در نقطه D چون WT کمتر از WNTاست، بنابراین شخص حاضر است، برای اجتناب از سرقت، هزینه B را بپردازد و سطح مراقبت زیاد را انتخاب نماید. در نقاط سمت چپ D، تفاوت حاصل مطلوبیت انتظاری سطح مراقبت زیاد و سطح مراقبت کم بیش از ضرر B است. بر عکس در نقاط سمت راست D، ضرر Bبیش از حاصل تفاوت مطلوبیت انتظاری سطح مراقبت زیاد و سطح مراقبت کم است.
از آن جا که B بسیار کوچک است، D بسیار نزدیک بیمه کامل است، شرکت بیمه می تواند بر روی خط نتیجه احتمال منصفانه، قرارداد بیمه تقریبا کامل سازگار با انگیزه ارائه دهد. بنابراین مشتری نقطه D را انتخاب می کند و شرکتهای بیمه هم به خاطر رقابت همان نقطه D را انتخاب می کنند.
در پایان یک نکته باقی می ماند و آن این که ممکن است، شخص برای این که بتواند بیمه کامل خریداری نماید، با دو بیمه گر که هر دو نصف دارایی را بیمه می کنند، قرارداد منعقد کند. این برای هر دو بیمه گر زیان آور است. زیرا در این صورت سطح مراقبت کم انتخاب می شود که برای هر دو بیمه گر ایجاد ضرر می کند.
برای رفع این مشکل معمولاً شرکتهای بیمه، قانونی دارند که در مورد یک چیز نمی توان با دو شرکت بیمه قرارداد منعقد نمود. برخی راه حلها جهت کنترل مخاطرات اخلاقی
همانطور که در بحث مخاطرات اخلاقی بطور کلی و بحث رفتارهای نامشهود بازار بیمه مطرح شد، مهمترین راه حل در شرایط وجود مخاطرات اخلاقی، طراحی قراردادهای فرانشیزی است که در آن پوششهای بیمه ای نزدیک به کامل باشد. بنابراین در کلیه قراردادهای بهینه وجود مبلغی که پوشش بیمه ای شامل آن نمی شود وجود دارد تا انگیزه لازم را برای بیمه گزار فراهم نماید تا سطح تلاش مطلوبی را انتخاب نماید.
یکی از مهمترین روشهای تعیین وجود فرانشیز در قراردادها وجود مبلغ قابل کسر (chitgopekar, 2000) یا (۵)Deductable است که انواعی از آن در قراردادهای بیمه در جهان مرسوم است. سه نوع از مبلغ قابل کسر که در قراردادها مرسوم است عبارتند از: ۱- مبلغ قابل کسر ثابت
در این روش، مبلغی چون D در قرارداد تعیین می شود و شرکت بیمه جبران خسارتهای تا سقف مبلغ D را تعهد نمی نماید و در صورتی که خسارت بیش از این مبلغ باشد، کل خسارت با کسر کردن D قابل جبران خواهد بود. این نوع مبلغ قابل کسر بیشتر در قراردادهای بیمه اتومبیل مرسوم است. ۲- مبلغ قابل کسر درصدی
در این نوع مبلغ قابل کسر درصدی از خسارت از تعهد جبران خسارت توسط شرکت بیمه خارج می شود، مثلاً D درصد خسارت از تعهد جبران استثنا می شود. بنابراین وقتی گفته می شود، مبلغ قابل کسر ۱۰ درصد است، بدین معناست که خسارت هر چه باشد. ۹۰% آن را شرکت بیمه پرداخت می نماید؛ این نوع مبلغ قابل کسر در بیمه های درمان بیشتر مرسوم است. ۳- مبلغ قابل کسر ترکیبی
این نوع مبلغ قابل کسر، بدین صورت است که هم مبلغ ثابتی مثل D و نیز درصدی از خسارت بیش از D از تعهد جبران خسارت بیمه کسر می شود. مبلغ قابل کسر ترکیبی نیز در بیمه های درمانی بیشتر مرسوم است. قراردادهای بیمه در بازار بیمه ایران
با توجه به این که بازار بیمه در ایران در حقیقت یک بازار دولتی است و در عمل رقابت محدودی بین شرکت ها وجود دارد، بیشتر قراردادها طبق تعرفه های تعیین شده توسط شورای عالی بیمه تعیین می شود. بررسی تعرفه های تصویب شده توسط شورای عالی بیمه می تواند بهینه بودن قراردادها را نشان دهد.(مطلبی، ۱۳۸۰: ۶۳)
روش دیگر بررسی قراردادها در بازار بیمه، بررسی بیمه نامه های موجود در شرکت های مختلف بیمه است. بیمه نامه ها با توجه به تعرفه های مصوب شورای عالی بیمه و بخشنامه های داخلی شرکتها طراحی شده اند؛ بنابراین بررسی این قراردادها نیز می تواند بهینه بودن آنها نشان دهد.
از آن جا که در تعرفه ها و بیمه نامه ها انواع متنوعی از بیمه های مختلف می باشد نحوه تقسیم بندی آنها جهت بررسی بر اساس اطلاعات موجود در شرکتها، آیین نامه های موجود در قراردادها طوری انجام گرفته است که بتوان همه را با هم بررسی نمود. بنابراین بررسی و تحلیل این نوع بیمه ها به شرح ذیل است: ۱- بیمه آتش سوزی
در تعرفه بیمه آتش سوزی، هیچ گونه فرانشیز یا مبلغی تحت عنوان مبلغ قابل کسر در نظر گرفته نشده است. از آن جا که این نوع بیمه، شامل بیمه سرقت و بلایای طبیعی است، نبود مبلغ فرانشیز و یا مبلغ قابل کسر باعث می شود بیمه گزار مراقبت لازم از اموال تحت بیمه را نداشته باشد. البته تنها در بیمه جامع خانه و خانواده مبالغی به عنوان فرانشیز در نظر گرفته شده است. بنابراین می توان ادعا نمود که قراردادهای آتش سوزی بدون در نظر گرفتن مخاطرات اخلاقی بیمه گزاران طراحی شده و از این رو نمی توان آنها را قرارداد بهینه دانست.(ساسان نژاد، ۱۳۷۹: ص ۲۴۵) ۲- بیمه باربری
در تعرفه این نوع بیمه ها فرانشیزهای خاصی در نظر گرفته شده است و گویای این واقعیت است که در این نوع بیمه مسأله مخاطرات اخلاقی مورد ملاحظه قرار گرفته است. یادآور می شود که بیمه های باربری دارای سه نوع استاندارد هستند که در کلیه کشورها از آن استفاده می شود و بنابراین به طور ناخودآگاه مسأله مخاطرات اخلاقی در آن مورد توجه قرار گرفته است.(همان، ۲۲۳) ۳- بیمه حوادث
در بخشنامه های مربوط به تعرفه های بیمه حوادث هیچ گونه فرانشیز و یا مبلغ قابل کسر در نظر گرفته نشده است و این نشان می دهد که به مسأله مخاطرات اخلاقی در این نوع بیمه توجه نشده است. گر چه در این نوع بیمه نقش مخاطرات اخلاقی بسیار زیاد نیست، در عین حال وجود فرانشیز، یا مبلغ قابل کسر در این گونه بیمه نیز می تواند، مخاطرات اخلاقی را تا اندازه ای کنترل کند.(همان، ۳۱۳) ۴- بیمه شخص ثالث
در قراردادهای مربوط به این بیمه و همچنین تعرفه های تصویبی شورای عالی بیمه برای این بیمه مبالغی تحت عنوان فرانشیز در نظر گرفته شده است. در بسیاری از بیمه های اتومبیل کشورهای مختلف مبالغی تحت عنوان مبلغ قابل کسر وجود دارد که در ایران چنین چیزی وجود ندارد.(همان، ۴۴۷) ۵- بیمه بدنه اتومبیل
در قراردادهای مربوط به این حق بیمه و همچنین تعرفه های عالی بیمه فرانشیزهایی در نظر گرفته شده است. در این نوع قراردادها نیز مبلغ قابل کسر که می تواند کارایی خاص خود را داشته باشد وجود ندارد.(همان، ۴۳۰) ۶- بیمه مهندس
در تعرفه این نوع بیمه بر اساس آخرین آیین نامه های تصویبی تا سال ۱۳۷۹ آثاری از وجود فرانشیز وجود ندارد و اسناد در دسترس آن را نشان نمی دهد. به نظر می رسد این نوع بیمه به دلیل تأثیر شدیدی که از رفتار بیمه گزار دارد، وجود فرانشیز در آن بسیار تعیین کننده است و مبلغ قابل کسر نیز می تواند نقش زیادی را در کنترل مخاطرات اخلاقی بیمه گزاران در بیمه مهندسی داشته باشد که در تعرفه ها و قراردادها طراحی نشده است. ۷- بیمه مسؤولیت
در تعرفه این نوع بیمه نیز طبق اسناد موجود فرانشیزی وجود ندارد. همچنین مبلغ قابل کسر نیز در تعرفه های تصویبی و قراردادهای شرکتهای مختلف وجود ندارد و به نظر می رسد مخاطرات اخلاقی، هزینه هایی را بر این نوع بیمه نیز تحمیل می کند که لازم است راههای مقابله با آن در قراردادها در نظر شود. خلاصه، نتیجه گیری و ارائه راه حل
بیان شد که قراردادهای بهینه بر اساس بیشینه سازی تابع هدف یا منفعت کارفرما با قید مشارکت کارگزار بدست می آید و کارگزار می تواند آن را قبول یا رد کند، فرض شد نظام پرداخت وابسته به نتیجه و عمل کارگزار قابل ارزیابی است. اگر تنها دو نتیجه در نظر گرفته شود و کارفرما ریسک خنثی و کارگزار ریسک گریز بود، نظام پرداخت تابع نتیجه بوده و ریسک به عهده کارگزار خواهد بود. اگر هر دو ریسک گریز باشند، هر یک که ریسک گریزی بیشتری داشته باشد، ریسک کمتری را متحمل می شود و پرداخت هم تابع ریسک گریزی بیشتر کارفرماست که هر چه بیشتر باشد، دستمزد بستگی بیشتری به نتیجه خواهد داشت.
مسأله بعد، تلاش بهینه بود که در شرایط ریسک خنثی بودن کارفرما و ریسک گریز بودن کارگزار، دستمزد تابعی از سطح تلاش است. در صورتی که کارفرما ریسک گریز و کارفرما ریسک خنثی باشد، دستمزد تابعی از سطح تلاش نخواهد بود، تقاضای تلاش زیاد توسط کارفرما، مسأله مخاطرات اخلاقی را مطرح می کند که دستمزد در این صورت تابع نتیجه است.
در بازار بیمه که شرایط رقابت بین شرکتهای بیمه برقرار است، بهترین قرارداد که در آن شرایط برای مشارکت بیمه گزار در بازار و همچنین شرایط انگیزش برای افزایش مراقبت بیمه گزار وجود دارد، بیمه نامه های نزدیک به بیمه کامل است. بنابراین قراردادهایی که در آنها بیمه کامل ارائه می شود از نظر انگیزش کارآمد نیستند. قراردادهایی که نزدیک به بیمه کامل هستند در حقیقت قرادادهای فرانشیزی هستند که بدین منظور می توان با استفاده از مبالغ قابل کسر با انواع سه گانه آن در قراردادها تعادل بهینه برای قرارداد فراهم نمود.
بررسی انجام شده در مورد بیمه ایران نشان داده است که در تعیین برخی تعرفه ها و همچنین قراردادها و بیمه نامه های در دسترس از شرکتهای مختلف بیمه در ایران به پدیده مخاطرات اخلاقی به عنوان یک مسأله مهم در نحوه تنظیم قرارداد کمتر توجه شده است. از این منظر برخی از این قراردادها ناکارآمدی دارند که باید در نحوه تنظیم آنها تجدید نظر شود. پیشنهادات اجرایی
۱- آشنا ساختن کارشناسان بیمه با مباحث گسترده اقتصاد اطلاعات و مباحث گزینش نادرست و مخاطرات اخلاقی.
۲- طراحی رشته هایی چون اقتصاد بیمه و یا مدیریت اقتصادی بیمه به منظور تربیت کارشناسان متخصص که بیمه را از نظر اقتصادی نیز بیشتر از پیش بررسی نمایند.(مطلبی، ۱۳۸۰: ۱۳۱)
۳- بازنگری جدی در نحوه تعیین تعرفه ها و بکار بردن جدیدترین روش علمی که با مباحث اقتصادی ترسیم شده است در تعیین و تصویب تعرفه ها.(همان، ۱۳۴)
۴- ایجاد شبکه اطلاعاتی از افراد مختلف که به راحتی قبل از انعقاد قرارداد بتوان رفتارهای نامشهود فرد را شناسایی نمود.(همان، ۱۳۱)
۵- برنامه ریزی جهت افزایش فرهنگ بیمه که باعث کاهش هزینه های بیمه در نتیجه کاهش قیمتها یا حق بیمه ها می گردد و آن باعث گسترش بیمه می شود.
۶- تدوین و تصویب مبالغ فرانشیز و مبالغ قابل کسر بهینه که بتواند قراردادهای موجود را به سمت قراردادهای بهینه اصلاح نماید.(همان، ۱۳۴)
۷- برگزاری سمینارها و همایشهای داخلی و بین المللی جهت تضارب آراء و جمع آوری اطلاعات کامل و همچنین ایجاد فضا برای مطالعاتی در زمینه مباحث گزینش نادرست و مخاطرات اخلاقی با همکاری کلیه مراکز بیمه های بازرگانی، تأمین اجتماعی و بیمه های خدمات درمانی و کلیه مؤسساتی که با مسأله بیمه سر و کار دارند.
۸- ایجاد گروه پژوهشی اقتصاد بیمه در مراکز تحقیقات بیمه ای به منظور تمرکز و اطلاع رسانی پژوهشی در این زمینه به کارشناسان و استفاده از توان کارشناسان در انجام پژوهشهای اقتصاد بیمه .
۹- دخالت دولت از طریق اخذ مالیات و اعطای سوبسید به منظور ایجاد انگیزه افراد در جهت کاهش ریسک و افزایش مراقبت. پیشنهادات پژوهشی
۱- انجام ترجمه ادبیات مباحث مربوط به گزینش نادرست و مخاطرات اخلاقی در بازار بیمه بطور گسترده که هم اکنون بسیاری از آنها از طریق اینترنت قابل دستیابی است و همچنین بسیاری از ژورنالهای جهانی مباحث مختلفی از آنها را به چاپ رسانده اند.
۲- به منظور گسترش ادبیات این مباحث در ادبیات فارسی بیمه و اقتصاد، ترجمه چندین کتاب مهم که مباحث اقتصاد اطلاعات و بازار بیمه را بطور کامل و تخصصی مطرح کرده اند، ضروری به نظر می رسد.
۳- انجام پژوهشهای کاربردی با استفاده از پژوهشهای بسیار زیادی که در بیمه های خاص و در کشورهای مختلف انجام شده است و بررسی و ارائه راه حلهای خاص برای انواع بیمه ها در ایران.
۴- بدست آوردن مبالغ قابل کسر و همچنین فرانشیز بهینه از طریق مطالعات آماری و استفاده

روزبه عبادی نمین کد۹۷۷ بیمه آرمان

شماره تماس ۰۹۱۱۸۰۳۹۲۸۲

بیمه با شما

برای خواندن مقاله بیمه خطرات اخلاقی کلیک کنید

Visits: 1

Khazaei
Khazaei
Reviewer
5/5

بیمه نامه حوادث انفرادی بیمه با شما برای شرکت بیمه آرمان هستش که متوجه شدم دارای پوشش ها و خدمات عالی هستش واقعا ممنونم???

1 سال ago
زهرا حسینی زاده
زهرا حسینی زاده
Reviewer
5/5

سلام و احترام
خدمت شما عرض شود که خدمات بیمه آرمان نسبت به سایر شرکت ها خدمات بهتری ارائه میکند و پیشنهاد میشود از بیمه آرمان استفاده شود??

1 سال ago
درویش
درویش
Reviewer
5/5

من برای بیمارستان از خدمات کلی بیمه پزشکان استفاده کردم عالی بود واقعا سپاس فراوان

1 سال ago
میانبر به مقالات دیگر
امتیاز دهی
4.5/5

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *