عنوان حقوقی بیمه

گرچه اصولاً”بین عقد و قرارداد اختلافی نیست و بحث در باره اینکه فرضاً بیمه عقد یا قرارداد است متضمن هیچ فایده عملی نیست. معذالک اگر هم بنظر بعضی از حقوقدان ها بین عقد و قرارداد و حتی بین تعهد ناشی از قرارداد و عقد اختلاف باشد بدلایل زیر بیمه را باید در زمره عقد به حساب آورد:

1. به موجب ماده ۱۸۳ قانون مدنی ” عقد عبارتست ازاینکه یک یا چند نفر درمقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند ومورد قبول آنها باشد.” این تعریف در حقیقت الگو و قالبی است برای تمیز و تشخیص عقد از غیر از آن، عملیات بیمه‌ای بدرستی در این قالب می‌گنجد.
2. وقتی قانونگذار خود درمقابل تعریف بیمه عنوان عقد به آن داده، در عقد بودن آن جای تردید باقی نمی‌ماند.
3. بیمه گر مؤسسه‌ای است که در برابر بیمه گذاران آثار مجموعه‌ای از حوادث را بعهده می‌گیرد تا در برابر حق بیمه دریافتی بر اساس قوانین آمار و احتمالات جبران خسارت کند یا وجه معینی بپردازد یا خدمات مورد توافق را انجام دهد.

تقسیم بندی انواع بیمه:

بیمه‌ها در ایران به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:

1. بیمه های اجتماعی (اجباری)
2. بیمه های بازرگانی
3. بیمه های حمایتی : ضمن آنکه مانند بیمه های بازرگانی از عقد قرارداد و رد و بدل شدن حق بیمه شکل می گیرند بنا به دلایلی مورد حمایت مالی دولت نیز قرار دارند. مثل بیمه کشاورزان و روستاییان یا بیمه صادرات و برخی بیمه‌های بازرگانی خاص نیز اخیراً” در ایران بوجود امده است.

بیمه های اجتماعی :

بیمه های اجتماعی “بیمه های اجباری” که گاهی ” بیمه های ناشی از قانون” نیز خوانده می شود و بر مبنای قوانین کشوری و عموماً توسط دولت جاری می شود که در جهت حمایت از قشر کم درآمد به موجب قانون آنها را زیر چتر حمایت بیمه های اجتماعی قرار می دهد در این نوع بیمه ها اولا ” شخص دیگری (کارفرما) در پرداخت درصد بیشتر حق بیمه مشارکت دارد و بر خلاف بیمه های بازرگانی که حق بیمه متناسب با ریسک تعیین می شود در این نوع بیمه ها حق بیمه درصدی از حقوق یا دستمزد بیمه شده است و ارتباطی با ریسک ندارد.

در ایران سازمان (صندوق) تامین اجتماعی مهمترین مرجع بیمه های اجتماعی است.

بیمه های بازرگانی :

شامل انواع قراردادهایی می شود که بین بیمه گر و بیمه گزار منعقد می گردد. بیمه های اموال، اشخاص و مسوولیت از جمله بخش های اصلی این بیمه می باشد. در بیمه های بازرگانی قانون تنها نقش نظارتی دارد.

بیمه های بازرگانی یا بیمه های اختیاری بیمه گذار به اختیار اقدام به تهیه پوشش های بیمه ای بازرگانی می کند در این نوع بیمه ها، بیمه گر و بیمه گذار در مقابل هم متعهد هستند و بیمه گذار متعهد به پرداخت حق بیمه و بیمه گر در مقابل دریافت حق بیمه متعهد به جبران خسارت احتمالی می باشد

بیمه های بازرگانی از نظر نوع و طبیعت خطر به دو دسته بیمه های دریایی و بیمه های غیردریایی تقسیم می شود و از نظر بازارهای بیمه ای تقسیم بندی متفاوتی دارند می توان به تقسیم بندی بیمه های زندگی و بیمه های غیرزندگی و یا بیمه های اموال و اشخاص اشاره کرد .

دکتر آیت کریمی در “کتاب کلیات بیمه” بیمه های بازرگانی را به بیمه های اشیاء، مسئولیت ، زیان پولی و بیمه اشخاص تقسیم کرده است.

انواع بیمه اموال (اشیاء) :

موضوع بیمه در این نوع بیمه نامه ها شیئی است و قابل تقویم به وجه نقد و قرارداد بیمه برای جبران خسارت حادثه احتمالی و پرداخت غرامت تا سقف مبلغ بیمه شده است. خسارتی بودن این نوع بیمه ها مهمترین ویژگی آن است؛ برخی از مهمترین بیمه های اموال (اشیا) عبارتند از :

1. بیمه آتش سوزی (دارای پوشش های اصلی آتش سوزی، انفجار و صاعقه و خطرهای اضافی مثل زلزله، طوفان، شکست شیشه، ترکیدگی لوله آب، ضایعات ناشی از برف و باران، دزدی،…)
2. بیمه اتومبیل (سرنشین و شخص ثالث، بدنه)
3. بیمه هواپیما
4. بیمه محصولات کشاورزی
5. بیمه مهندسی
6. بیمه کشتی و شناور
7. بیمه حمل و نقل کالا (صادرات، واردات، ترانزیت، داخلی) (باربری – زمینی – دریایی (کشتی، کالا)، هوایی)
8. بیمه کامپیوتر
9. بیمه سفیه های فضایی
10. بیمه فرش
11. ..