بررسی اعمال ضرایب مقطوع در محاسبه حق بیمه قراردادهای پیمانکاری با نگاهی به رویه دیوان عدالت اداری
نحوه محاسبه حق بیمه قرارداد پیمانکاری و مالیات قرارداد پیمانکاری
قرارداد پیمانکاری یکی از رایج‌ترین قراردادهای مورد استفاده در کسب‌وکارها است. بیمه و مالیات قرارداد پیمانکاری نیز یکی از چالش برانگیزترین موضوعات قراردادی است که باید دقت زیادی در مورد آن به کار گرفته شود تا طرفین دچار مشکل نشوند.
می‌دانیم که بسیاری از فعالیت‌هایی که امروزه در فضای کسب و کار با آن مواجهیم از طریق قرارداد پیمانکاری مدیریت می‌شوند. اگر در طول عمر کاری‌تان با قراردادهای ساخت و ساز، تولید کالا، حمل و نقل و… روبرو شده باشید متوجه شده‌اید که تنظیم این قراردادها کار ساده‌ای نیست.
علاوه بر آن مسائل و مواردی همچون بیمه و مالیات هم وجود دارند که باید با آگاهی کامل از آنها دست به انعقاد قرارداد پیمانکاری بزنید. ما در ادامه این مطلب نکات مربوط به مالیات و حق بیمه قرارداد پیمانکاری و پیمانکاری ساختمان را بیان می‌کنیم.
قرارداد پیمانکاری چیست؟
به طور کلی قرارداد پیمانکاری، قراردادی است که به موجب آن کارفرما با شرایط معین، در برابر وجه معین و در مدت مشخص انجام عملی را به شخص حقیقی یا حقوقی به نام پیمانکار (مقاطعه کار) واگذار می‌کند. موضوع قرارداد پیمانکاری ممکن است ایجاد ساختمان، حمل و نقل و یا تهیه و تدارک کالا باشد.
قانون حق بیمه قراردادهای پیمانکاری
ماده ۳۸ قانون بیمه مرکزی به‌منظور یکپارچه‌سازی امور بیمه‌ای کلیه کارگران و شاغلان تحت پوشش سازمان بیمه مرکزی مقرر شده است. پیمانکاران و کارفرمایانی که در عضویت سازمان تامین اجتماعی هستند، بایستی ماده ۳۸ قانون بیمه مرکزی را نیز همچون دیگر مواد قانونی رعایت نمایند.
در قاعده عمومی، حق بیمه قراردادهای پیمانکاری به صورت درصدی از مبلغ قرارداد تعیین می‌شود و تعداد بیمه‌شدگان و مزد آنان از این جهت بی‌تاثیر است.
ماده ۳۸ قانون بیمه مرکزی: در مواردی که انجام کار به طور مقاطعه به اشخاص حقیقی یا حقوقی واگذار می‌شود، کارفرما باید در قراردادی مقاطعه‌کار را متعهد نماید، کل حق بیمه را به ترتیب مقرر در قانون بپردازد.
این ماده کلیه کارفرمایان و پیمانکاران تحت عضویت سازمان بیمه مرکزی را مکلف می‌سازد که علاوه بر بیمه کردن کارکنان خود، نسبت به بیمه نمودن نیروهای مربوط به پروژه‌های مناقصه‌ای و قراردادی نیز اقدام نمایند. بنابراین کلیه پیمانکاران مقاطعه‌کار که در طی مناقصه‌های دولتی و غیر دولتی، اقدام به قرارداد با نیروهای خود می‌نمایند، باید نسبت به بیمه این نیروها اقدام نمایند.
سازمان بیمه مرکزی، به منظور تضمین بیمه کردن نیروهای پیمانکاران مقاطعه کار، کارفرمایان تحت عضویت خود را مکلف کرده است که با نگهداشتن درصدی از پرداختی خود به پیمانکار مربوطه، امور مربوط به بیمه کردن شاغلان و تسویه حساب با سازمان بیمه مرکزی از جانب پیمانکار تحت قرارداد را لحاظ نمایند.
از این رو پیمانکار مادامی که امور مربوط به بیمه کارکنان قراردادی و تسویه حساب با سازمان بیمه مرکزی را تکمیل ننماید، از باقی‌مانده طلب خود از کارفرما محروم می شود.
عموما درصد نگهداشت کارفرما در خصوص پرداختی پیمانکار، به میزان ۵ درصد است ولی در برخی از موارد این درصد بنابر شرایط کاری، تغییر می‌یابد.
شما می‌توانید با دانلود کتاب بیمه و مالیات در قراردادها با مسایٔل مربوط به محاسبه و پرداخت مبالغ بیمه و مالیات در قراردادها آشنا شوید.
حق بیمه قراردادهای پیمانکاری به چه صورت است؟
انجام پیمان به دو صورت ممکن است اتفاق بیفتد؛ یا خود پیمانکار کار را به عهده بگیرد، یا کار را به مقاطعه‌کار فرعی یا جزء واگذار کند که در این صورت قسمت عمده‌ای از مسئولیت‌های قانونی متوجه پیمانکارثانوی است.
درصورتی که خود پیمانکار پیمان را انجام دهد
در این صورت دو حالت دارد:
۱- پیمانکار کار را به تنهایی و بدون کارگر انجام می‌دهد. چون کارگری نداشته، تکلیفی به پرداخت حق بیمه هم ندارد و الزامی نسبت به حبس %۵ از کل مبلغ پیمان نزد سازمان نیست.
۲- در مواردی که پیمانکار از کارگر استفاده می‌کند؛ که دو نوع رابطه ایجاد می‌کند:
حالت اول: رابطه‌ای بین پیمانکار و کارفرما وجود ندارد که در این صورت مشمول قانون بیمه مرکزی نبوده و کارفرما تکلیفی به بیمه نمودن پیمانکار ندارد.
حالت دوم: رابطه بین کارگران و پیمانکار در کارگاه است. پس به دلیل وجود رابطه کارگری-کارفرمایی، پیمانکار مکلف است کارگران شاغل خود را بیمه کند. کارفرما مکلف است در قرارداد با پیمانکاران، آنها را ملزم به بیمه نمودن کارگران شاغل و پرداخت حق بیمه آنها نماید. جهت تضمین باید %۵ بهای کل پیمان را تا ارائه مفاصا حساب بیمه مرکزی نزد خود نگه دارند.
در صورتی که پیمانکار پیمان را واگذار کند
در قراردادی که کار بصورت مقاطعه کاری یا پیمانکاری واگذار می‌شود، پیمانکار ممکن است انجام پیمان را به پیمانکار فرعی دیگری واگذار نماید. که شرایط بالا برای پیمانکار فرعی هم همان است یعنی:
۱- پیمانکار فرعی کار را بدون استفاده از کارگر انجام می‌دهد و به دلیل عدم وجود کارگر تکلیفی نسبت به پرداخت حق بیمه هم نیست.
۲- در مواردی که پیمانکار فرعی از کارگر استفاده کند دو حالت پیش می‌آید:
حالت اول: در صورت عدم رابطه بین پیمانکار اصلی و پیمانکار فرعی، موضوع مشمول قانون تامین اجتماعی نشده و پیمانکار اصلی تکلیفی برای بیمه پیمانکار فرعی ندارد.
حالت دوم: اگر پیمانکار و کارگر باهم کار می‌کنند به دلیل وجود رابطه کارگری-کارفرمایی، پیمانکار مکلف به پرداخت حق بیمه کارگران می‌باشد. البته انجام این تکلیف به عهده پیمانکار اصلی می‌باشد.
شما می‌توانید قراردادهای پیمانکاری مورد نیاز پروژه‌های خود به صورت سفارشی‌سازی‌شده را از تنظیم قرارداد آنلاین وینداد دریافت کنید. همچنین می‌توانید برای هر قرارداد پیمانکاری، از مشاوره حقوقی تخصصی ما نیز بهره‌مند شوید.
روش محاسبه حق بیمه در قرارداد پیمانکاری
طبق ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی، از نظر حق احتساب بیمه به سه دسته تقسیم می‌شوند:
۱. قراردادهای مشمول ضوابط طرح‌های عمرانی
۲. قراردادهای غیر عمرانی
۳. موارد خاص قراردادهای غیرعمرانی
اکثر کارفرمایان و پیمانکاران سعی دارند که قراردادهای آنان در گروه قراردادهای عمرانی قرار بگیرد؛ زیرا حق بیمه‌ای که پرداخت می‌شود به مراتب کمتر است.
برای اینکه قراردادی پیمانکاری، قرارداد عمرانی محسوب شود دو شرط لازم است:
الف) قرارداد بر اساس بهای پایه سازمان برنامه و بودجه، یا ضوابط تیپ سازمان منعقد شده باشد.
ب) تمام یا قسمتی از بودجه عملیات از محل اعتبارات عمرانی دولت تامین شده باشد.
ضرایب حق بیمه در قراردادهای پیمانکاری عمرانی
حق بیمه کلیه قراردادهای مشمول ضوابط طرح‌های عمرانی بر اساس مصوبات ۱۲۹ و ۱۴۳ شورای عالی تامین اجتماعی از تاریخ ۶۳/۰۴/۱۶ به بعد به شرح زیر است:
۱- حق بیمه قرارداد عمرانی مشاوره‌ای
قراردادهای عمرانی مشاوره‌ای قراردادهایی‌اند که عموما نیاز به مصالح نداشته یا هزینه لازم جهت تامین مصالح نسبت به هزینه کل پروژه ناچیز است.
از نمونه این قراردادها، قرارداد مشاوره در زمینه امکان احداث بزرگراه در منطقه‌ای خاص یا قرارداد به‌سازی لرزه‌ای ساختمان یا ساختمان‌هایی معین است. این قراردادها خود به دو نوع قراردادهای سازه‌ای و عملیاتی تقسیم می‌گردند.
حق بیمه قراردادهای مشاوره‌ای مقطوعاً ۱۴ درصد ناخالص کارکرد بعلاوه ۱/۶ درصد به عنوان حق بیمه بیکاری جمعاً به میزان ۱۵/۶ درصد ناخالص کارکرد است. (سهم پیمانکار ۳/۶ درصد و سهم کارفرما ۱۲ درصد).
مثال: در قرارداد مشاوره پیمانکاری به مبلغ ۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰ تومان، مبلغ ۱۵.۶۰۰.۰۰۰ حق بیمه محاسبه می‌شود که از این میزان ۴.۳۳۰.۰۰۰ هزار تومان سهم پیمانکار بوده و مابقی مبلغ را باید کارفرما تامین کند
۲- حق بیمه قراردادهای عمرانی اجرایی
نمونه این دسته از پیمان‌ها، قرارداد احداث بزرگراه و کلا قراردادهای ساخت و ساز است. نحوه پرداخت حق بیمه در این دسته از قراردادها بدین نحو است که کارفرماقبل از پرداخت هر صورت وضعیت، حق بیمه را کسر و به سازمان پرداخت می‌کند.
حق بیمه قراردادهای پیمانکاری (اجرایی) مقطوعاً ۶ درصد ناخالص کارکرد به علاوه ۶ دهم درصد به عنوان بیمه بیکاری جمعاً به میزان ۶/۶ درصد ناخالص کارکرد است (۱/۶ درصد سهم پیمانکار و ۵ درصد سهم کارفرما).
مثال: اگر یک قرارداد پیمانکاری اجرایی به مبلغ ۸۵.۰۰۰.۰۰۰ منعقد شود، حق بیمه معادل ۵.۶۱۰.۰۰۰ تومان می‌شود که از این مبلغ ۸۹.۷۶۰ تومان سهم پیمانکار و مابقی سهم کارفرما است.
ضرایب حق بیمه در قراردادهای پیمانکاری غیرعمرانی
کلیه قراردادهای فاقد شرایط اشاره شده در بخش طرح‌های عمرانی، قراردادهای غیرعمرانی تلقی شده و حق بیمه این قبیل قراردادها برابر مقررات و مصوبات شورای عالی تامین اجتماعی به شرح آتی محاسبه و وصول می‌شود.
مثال: در قرارداد بازسازی یک خانه که تمام هزینه خرید مصالح بر عهده پیمانکار است و ارزش آن ۲۰.۰۰۰.۰۰۰ تومان است، مبلغ ۱.۴۰۰.۰۰۰ تومان حق بیمه باید پرداخت شود.
۱-در قراردادهای خدماتی (کار به صورت مکانیکی) و قراردادهایی که مصالح مصرفی در آنها به طور کلی به عهده پیمانکار است، ضریب حق بیمه به میزان %۷ ناخالص کل کارکرد به‌عنوان بیمه بیکاری است.
۲-در قراردادهای دستمزدی و خدماتی (کار به صورت غیر مکانیکی) ضریب حق بیمه به میزان %۱۵ درصد ناخالص کل کارکرد به‌عنوان بیمه بیکاری است.
۳- در مواردی که مصالح مصرفی پروژه قسمتی به عهده پیمانکار و قسمتی به عهده واگذارکننده کار باشد، ارزش مصالح واگذاری به پیمانکار، به ناخالص کل کار اضافه می‌شود و میزان ضریب حق بیمه %۷ ناخالص کل کارکرد به‌عنوان بیمه بیکاری خواهد بود.
۴-در قراردادهای خدماتی که نوع کار ایجاب می‌کند، قسمتی به صورت مکانیکی (دستگاه‌ها و ماشین آلات متعلق به پیمانکار) و قسمتی به صورت دستی انجام شود ضریب حق بیمه بخش مکانیکی %۷ و ضریب حق بیمه بخش دستی %۱۵ محاسبه می‌شود.
در قراردادهای غیر عمرانی؛ قراردادی که مصالح با پیمانکار است، %۷ حق بیمه دریافت می‌شود و اگر مصالح با واگذارنده کار باشد %۱۵ حق کارفرما است. در لیست حقوق کارگر %۷ حق بیمه سهم کارگر می‌باشد و %۹ نیز برای بیمه بیکاری است.
مثال: در یک قرارداد پیمانکاری با موضوع ساخت یک آپارتمان، بخش مربوط به گودبرداری به‌وسیله ماشینآلات صنعتی ۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰ تومان و قسمت ساخت داخلی واحدها با ارزش ۱۳۰.۰۰.۰۰۰ تومان مورد توافق قرار گرفته است. در این قرارداد بیمه بخش مکانیکی با معیار ۷ درصد، ۱۴.۰۰۰.۰۰۰ تومان و حق بیمه بخش دستی، با معیار ۱۵ درصد، ۱۹.۵۰۰.۰۰۰ تومان محاسبه می‌شود.
نکات مهم درباره ضرایب حق بیمه در سایر قراردادهای پیمانکاری
- کارفرما از هر صورت وضعیت ۵% بابت بیمه کسر می‌کند و آن را به صورت سپرده نگهداری می‌نماید و پس از ارائه عناصر حساب آن را به پیمانکار پرداخت می‌کند.
- پیمانکار باید هر ماه لیست کارکنان خود را تهیه و بر مبنای حقوق و مزایایی مشمول بیمه، بیمه آنها را محاسبه کرده و پرداخت کند.
- پس از خاتمه پیمان پیمانکار بر اساس درصدهای بالا (۱۵% و ۱۷% و بیمه بیکاری) بیمه خود را محاسبه می‌کند و اگر این مبلغ از مبالغ پرداخت شده طبق بند ۲ بیشتر باشد مابه‌التفاوت آن را به سازمان بیمه مرکزی می‌پردازد. اما اگر بیمه محاسبه شده از مبالغ پرداخت شده طبق لیست حقوق و دستمزد ماهانه کمتر باشد از این بابت مبلغی باز پس نمی‌گیرد.
- در پایان هر دوره مالی باید حق بیمه کل پیمان تناسب بر درآمد شناسایی شده و نرخ‌های حق بیمه مربوط محاسبه شود. در صورتی که مبلغ آن در جمع مبالغ پرداخت شده بر اساس حقوق و دستمزد کمتر باشد برای تفاوت آن ذخیره لازم شناسایی می‌شود.
مهلت اعتراض به بیمه قرارداد پیمانکاری
مطابق ماده ۴۲ بیمه مرکزی «در صورتی که کارفرما به میزان حق بیمه و خسارات تأخیر تعیین شده از طرف سازمان معترض باشد می تواند ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ اعتراض خود را کتباً به سازمان تسلیم نماید.
سازمان مکلف است اعترض کارفرمارا حداکثر تا یکماه پس از دریافت آن در هیأت بدوی تشخیص مطالبات مطرح نماید در صورت عدم اعتراض کارفرماظرف مدت مقرر سازمان قطعی و میزان حق بیمه خسارات تعیین شده طبق ماده ۵۰ این قانون وصول خواهد شد.
مطابق این ماده مهلت اعتراض پیمانکار به حق بیمه تعینی۳۰ روزپس از ابلاغ معتبر قابل محاسبه است، ابلاغ معتبر ابلاغی است که با رعایت تشریفات قانونی به عمل آمده باشد.
مالیات قراردادهای پیمانکاری
در قوانین و مقررات جاری مالیاتی، مالیات پیمانکاری به طور اخص تعریف نشده اما در موارد مختلف قانون مالیات‌های مستقیم مصوب اسفند ماه ۱۳۴۵ و اصلاحیه آن می‌توان گفت مالیات بر درآمد قراردادهای پیمانکاری عمرانی و غیرعمرانی تفاوتی با یکدیگر ندارد و براساس درآمد و هزینه ثبت در حساب‌ها سود به‌دست می‌آید و ۲۵% مالیات دریافت می‌شود.
به این صورت که در پیمانکاری یک پروژه عمرانی (اگر شخص حقوقی باشد) ، هزینه‌های اجرا و اداری و پرسنلی و بیمه و… از کل درآمد کم می‌شود وسود ناخالص به دست می‌آید و ازاین سود ناخالص ۲۵درصد مالیات باید پرداخت شود.
اما اگر شخص حقیقی باشد معافیت مقرر در قانون هرساله اعلام می‌شود که پس از آن از سود ناخالص کسر می‌شود.
نرخ مالیات اشخاص حقوقی هر سال تغییر نمی‌کند و براساس قانون ۲۵درصد از سود است ولی برای اشخاص حقیقی، معافیت هرساله متغیر است.
نحوه محاسبه مالیات قراردادهای پیمانکاری
به قراردادهای پیمانکاری که مبلغ آنها از یک میلیون تومان بیشتر باشد، مالیات مقطوع ۵.۵ درصدی تعلق می‌گیرد. اگر هم پیمانکار در قرارداد نقش مشاور هم داشته باشد این مقدار به ۱۰ درصد تبدیل می‌شود. همچنین اگر قرارداد پیمانکاری، عمرانی باشد (با معیارهایی که پیشتر ذکر شد) مالیاتی به آن تعلق نمی‌گیرد.
مثال: در یک قرارداد پیمانکاری غیرعمرانی به ارزش ۹۰.۰۰۰.۰۰۰ تومان، با نرخ مالیات مقطوع ۵.۵ درصد، ۴.۹۵۰.۰۰۰ هزینه مالیاتی باید به حساب اداره مالیات واریز شود.
سخن آخر
نظر به اهمیت و کاربرد فراوان قرارداد پیمانکاری در صورتی که به انعقاد آن نیاز داشتید می‌توانید با بهره‌گیری از مشاوره کارشناسان حقوقی در امور تنظیم قراردادها و نظارت مستمر بر مرحله اجرای پروژه، خطرات احتمالی این گونه از قراردادها را به حداقل برسانید. شما می‌توانید از طریق دانلود قرارداد پیمانکاری موجود در بانک قرارداد وینداد این امر مهم را به خوبی مدیریت نمایید.
همچنین می‌توانید تنظیم و بررسی قرارداد خود را به تیم مجرب حقوقی وینداد بسپارید تا با تجربه وکلای خود این قرارداد را برای شما مکتوب کرده و در اختیار شما قرار دهند.
سوالات متداول
مالیات در قرارداد پیمانکاری چگونه محاسبه می‌شود؟
در قوانین جاری مالیاتی، مالیات پیمانکاری به طور اخص تعریف نشده اما می‌توان گفت مالیات‌ها براساس درآمد و هزینه ثبت در حساب‌ها سود به‌دست می‌آید و ۲۵% مالیات دریافت می‌شود. مالیات بر درآمد قراردادهای پیمانکاری عمرانی و غیرعمرانی تفاوتی با یکدیگر ندارد.
بیمه قرارداد پیمانکاری چگونه است؟
بسته به نوع قرارداد پیمانکاری، محاسبه بیمه متفاوت است برای مثال بیمه قرارداد های عمرانی مشاوره‌ای و عمرانی پروژه‌ای متفاوت است. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به مقاله مراجعه کنید.
روزبه عبادی نمین کد۹۷۷ بیمه آرمان
شماره تماس ۰۹۱۱۸۰۳۹۲۸۲