مفهوم شناسی قصور و تقصیر در مدیریت عملیات بیمه گری
آنچه در متون و قواعد حقوقی و بیمه ای و عرف بیمه گری در ارتباط با رفتار بیمه گذاران مطرح شده و انتظار میرود، همگی ناظر بر عقلایی بودن و احتیاط آمیز بودن آنهاست. خواه این رفتارها در شرایط عادی و یا در موقعیت قبل خسارت و حتی بعد از بروز خسارت به مورد بیمه باشد. از آنجا که حقوق بیمه از قوانین مدنی، تجارت و….. منشعب شده است، لذا در مفاهیم بنیادین وام دار آنها بوده و بالتبع در تعاریف کلمات کلیدی و دیدگاه های کلی، به آن قوانین مراجعه و سپس این کلمات و رویکردها در انطباق با فضای تخصصی کسب و کار بیمه ای، تطبیق داده می شوند. لذا نگاه تطبیقی به سیستم های حقوقی نوشته یا عرفی و….، از این باب که الهام بخش هستند، بسیار مفید فایده بوده ولیکن مادامیکه در فضای کسب و کار صنعت بیمه به بوتۀ آزمایش سپرده نشوند، ممکن است به تنهائی نتوانند مبنای قضاوتهای بیمه ای قرار گرفته و یک بیمه گر مجبور به تلفیق و یا اصلاح و تکمیل آن دیدگاهها شود. از جمله آنکه هر چند در حقوق نوشته (Civil Law) کشورهایی مانند فرانسه و بر پایۀ مشابهت نتایج حاصل از رفتارهای عمدی (توام با سوء نیت) با تقصیرهای فاحش بیمه گذاران، یک قضاوت مشابه انجام می شود، اما لزوما” در فضای حقوقی ایران و در رویه های بیمه گری، نمی توان به یک گونه قضاوت کرد (حتی اگر این قضاوت محمل قانونی داشته باشد). آنچه مسلم است در متون بیمه ای، نگاه خشک و مجردی به رفتارهای بعضاً ناقص بیمه گذاران (اعم از ترک فعل یا رفتارهای غیرحرفه ای) نشده و ضمن پایبندی به حفظ حقوق بیمه گر و بیمه گذار، به نوعی هر دو ذینفع در قرارداد بیمه را نسبت به رفتارهای عقلایی خود، مسئول کرده و حتی بین آنها (با تعریف ضمانت های اجرایی)، مشارکتی از این باب را نیز ایجاد کرده است. شاهد این مطلب، مواد ۲۲، ۲۳ و ۲۷ شرایط عمومی بیمه های آتش سوزی است که بیمه گذار را به تناسب درجۀ تقصیر در رفتارهای خود، در بخشی از خسارت (یا کل آن) شریک می داند.
اما آنچه که در عملیات بیمه گری و در اجرا بسیار مشکل بنظر می رسد، نحوۀ تحلیل و تطبیق رفتارهای بیمه گذاران با قیود حقوقی یاد شده است. عموماً شاهد آن هستیم که مشکلات یک بیمه گر ابتدا از جنس تشخیص مصادیق رفتارهای عمد، غیرعمد، قصور، تقصیر با سوء نیت یا حسن نیت و……. و سپس قضاوت در مورد درجۀ تاثیر آنها بر تعدیل یا تخفیف خسارت است. اما فارغ از آنکه قصور را به ترک فعل یا تقصیر را به انجام فعل، منتسب بدانیم و یا ارکان یک فعل عمدی را قصد و اراده توام با سوء نیت یک بیمه گذار تلقی کنیم و یا درجۀ تقصیر و قصور را همسنگ رفتارهای عمدی فرض کنیم یا خیر، آنچه در درجۀ اول می بایست مورد نظر بیمه گر باشد، کشف کلید واژه “سوء نیت” بیمه گذار در برخورد قهرآمیز با ایشان در کاهش خسارت قابل پرداخت، بر پایۀ ادله و مستندات مکفی است. اما متاسفانه این امر تحت تاثیر شتاب زدگی، کمبود دانش و بینش فنی و بیمه ای کارشناسان داخلی و حتی مستقل فعال در صنعت بیمه، در معرض خطاهای قابل توجهی قرار دارد. بدین گونه که یا اساسا” بیمه گران به مسالۀ رفتارهای عقلایی و احتیاط آمیز بیمه گذاران معقول (که در متون بیمه ای خارجی به ایشان Prudent Insured اطلاق می شود) بی توجهی نشان می دهند و با غفلت از زمینه های بروز و ظهور یک خسارت، فقط به دنبال کشف یک حادثه تحت پوشش بیمه نامه هستند و یا برعکس در هر موقعیتی، با متهم کردن بیمه گذاران به انجام و یا ترک فعل هایی (بعضا” ناموجه) از انجام تعهدات قراردادی خود استنکاف می ورزند. نتیجه این نگاه و تجربۀ ناقص، دور شدن از رسالت بیمه گری و آزرده کردن بیمه گذاران زیاندیده، آن هم دقیقا” در موقعیتی که جولانگاه بروز و ظهور رسالت حمایتی یک بیمه گر است، می باشد.
آنچه در انتخاب و تهیه این گزارش مورد نظر بوده، تعریف مفاهیم کلیدی در حوزۀ رفتارشناسی بیمه گذاران، تبیین دیدگاه های حقوقی مرتبط و کاربرد آنها در این حیطه است و امید می رود با مطالعۀ متن تهیه شده، استفاده از مواد قانونی مشابه با شرایط عمومی بیمه های آتش سوزی – که در سایر رشته های بیمه ای نیز کم و بیش به همین شکل است – با تعمق و دقت بیشتری از ناحیۀ بیمه گران، انجام پذیرد.
روزبه عبادی نمین کد ۹۷۷ بیمه آرمان
شماره تماس ۰۹۱۱۸۰۳۹۲۸۲
طراحی سایت ومیزبای وب در کلاب هاست
Views: 2
