ریسک به معنای زمینه های حصول نتایج منفی یا زمینه هایی است که احتمال حصول نتایج منفی و مثبت در آنها با یکدیگر آمیخته است. ریسک در عملیات بالادستی نفت و گاز میزان بسیار قابل توجه است. زیرا این عملیات، هم پیچیده است و هم هزینه های سنگینی دارد. علیرغم پوشش بیمه بازهم میزان ریسک در عملیات بالادستی نفت و گاز به صفر نمی-رسد، زیرا برخی ریسک ها به دلیل داشتن سطح مخاطره بالا و هزینه سنگین، توسط شرکت های بیمه پوشش داده نمی شوند. این نوع ریسک ها بیشتر در مرحله اکتشاف، وجود دارند. در مقاله حاضر که به روش تحلیلی و توصیفی انجام شده، تلاش بر این است که مفهوم ریسک در قراردادهای بالادستی و تفاوت آن به مفهوم عمومی ریسک بررسی گردد، همچنین کارکرد بیمه مورد مطالعه قرار گرفته و این نتیجه حاصل شده که با وجود ریسک های قابل توجه و متعدد در عملیات بالادستی نفت و گاز، پوشش بیمه ای به صورت کامل نیست و صرفا شامل ریسک هایی می شود که مخاطرات فاجعه بار برای بیمه ها به همراه نداشته باشد.

مفهوم تفسلی ریسک و آثار آن در قراردادهای جدید نفتی ایران موضوع مصوبه هیات دولت در خصوص شرایط عمومی، ساختار و الگوی قرارداد‌های بالادستی نفت و گاز

قراردادهای نفتی ایران به عنوان حلقه ارتباط بین دولت ها وشرکتهای نفتی از اهمیت خاصی در تنوع و نحوه تسهیم ریسک بین طرفین قرارداد برخوردار است .در قراردادهای جدیدنفتی ایران ریسکهای متعددی پیش بینی شده است که می توان آن را جز قراردادهای خدمت خطر پذیر صنعت نفت وگازدانست که درآن پیمانکارباتامین اقلام نقدوغیرنقدسرمایه،خدمات اکتشاف،توصیف و ارزیابی وتوسعه وتولید را در ازای دریافت حق الزحمه در منطقه قراردادی برعهده می گیردوهمه ریسکهای منطقه را متحمل می گردد و حق الزحمه وی در صورت حصول نتیجه به صورت نقد یا نفت می باشد. زیرا همان طور که بیان گردید رگه هایی از قراردادهای مشارکت درآن دیده می شود این قرارداد برای سرمایه گذار پرریسک خواهد بود زیرا تمامی مخاطرات ،ریسکها وهزینه ها در صورت عدم کشف میدان یا مخزن تجاری و همچنین ریسکهای عدم دستیابی به اهداف مورد نظر قراردادی اعم از ناکافی بودن محصول میدان یا مخزن برای استهلاک تعهدات مالی ایجاد شده برعهده طرف دوم قرارداد خواهد بود که صراحتا در بند ت ماده ۳ شرایط عمومی، ساختار والگوی قراردادهای بالادستی نفت وگاز تصریح شده است لکن در خصوص ریسک کاهش قیمت، برای شرکت ملی نفت نیز در قراردادهای جدیدنفتی ایران ریسک وجود دارد و ریسک عدم واگذاری فناوری و ارتقا دانش نیز فاقد ضمانت اجرای برای کارفرما می باشد.قراردادهای جدیدنفتی ایران از نوع قراردادهایی تحت عنوان خدمت توام با ریسک است وبر قراری روابط قراردادی طولانی مدت ،حضور پیمانکار درمرحله تولید، افزایش ضریب بازیافت در طول دوره بهره برداری وریسک پذیری پیمانکار وعدم تضمین بازگشت سرمایه از طرف دولت را می توان نام برد. ضمن آنکه درریسک فورس ماژور نیز اگرچه دولت در مصوبه هیات وزیران مصادیق آن را کامل بیان نکرده است لکن به دلیل اختلاف شدید در عنوان مصداق تحریم به عنوان فورس ماژور هیات وزیران درآخرین مصوبه اصلاحی خود با اعمال بندهای ۲۳و ۲۴ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امینت مبنی برعطف به ما سبق نشدن تحریم به قراردادهای نفتی، تحریم را به عنوان یکی از عوامل فورس ماژور حذف نموده است وپیمانکار نمی تواند به استناد وقوع تحریم از اجرای قرارداد استنکاف نماید