بیمه عدم النفع یا بیمه توقف یا تعطیل کار

هر حادثه ای که برای یک موضوع بیمه صنعتی و یا خدماتی پیش می آید، علاوه بر خسارت تلف شدن موضوع بیمه، با ایجاد نقص در بعضی تاسیسات که خسارت آن توسط بیمه گر پرداخت می شود، موجب توقف تولید برای مدتی و یا تعطیلی کار برای قسمتی از موضوع بیمه می گردد. تعمیر و راه اندازی مجدد کار به شکل اولیه مستلزم صرف زمانی کوتاه یا بلند است. در این مدت، تولید کاهش می یابد و یا برای مدتی متوقف می شود. در این مدت بیهم گذار از یک طرف باید حقوق کارکنان خود را که کاری انجام نمی دهند بپردازد. همچنین هزینه آب و برق و کرایه محل و هزینه های دیگر از این قبیل را تحمل کند و از طرف دیگر، از سودی که در زمان قبل از حادثه از تولید عاید او می شد، محروم می ماند. علاوه بر این، ممکن است در مدت بازسازی موضوع بیمه، رقبای بیمه گذار بازار او را در اختیار بگیرند. برای پوشش این نوع خسارت ها، بیمه ای با عنوان «بیمه عدم النفع یا بیمه توقف یا تعطیلی کار» وجود دارد.

پرداخت خسارت بیمه تعطیلی کارگاه و کارخانه

کامل ترین نوع این بیمه به این ترتیب انجام می شود که کارشناسان مالی وضعیت درآمد و هزینه در مدت مشابه از سال قبل را در نظر می گیرند و سودی که در این مدت برای بیمه گذار حاصل شده است، به دست می آورند و همان را مبنای تعیین خسارت قرار می دهند. مثلا اگر کارخانه ای در اول اردیبهشت ماه دچار حریق شد و بعضی از تاسیسات آن تلف یا ناقص شد، با صرف هزینه ای به تدریج بخش های زیان دیده تعمیر می شود تا کارخانه مجددا به تولید خود ادامه دهد.

بدیهی است که تولید کارخانه یکباره به سطح تولید مشابه در سال قبل نخواهد رسید و به هر حال کسر درآمدی برای بیمه گذار به وجود خواهد آمد. اگر مدت لازم برای راه اندازی کامل کارخانه ۶ ماه یعنی تا اول آبان باشد، درآمد حاصل در این مدت را با درآمد به دست آمده از اردیبهشت تا آبان ماه سال قبل مقایسه می کنند. ما به التفاتی که به دست می آید، زیانی است که برای کارخانه بابت کاهش درآمد حاصل شده است و بیمه گر بایستی این مبلغ را به عنوان خسارت ناشی از توقف کار بپردازد. علاوه بر این، کارخانه در این مدت توقف، مبالغی را بابت اجاره محل و هزینه های جاری و همچنین دستمزد کارکنانی که بیکار مانده اند پرداخت کرده است که آن هم زیان بیمه گذار تلقی می شود و باید جبران گردد. به بیان دیگر باید بیمه گر مبالغی را پرداخت کند که وضع مالی بیمه گذار به صورتی درآید که حادثه واقع نمی گردید.

خسارت توقف کار در بیمه تعطیلی کارگاه و کارخانه

با توجه به توضیحاتی که ذکر شد، می توانیم زیان توقف کار را به دو بخش تقسیم کنیم:

1. هزینه هایی که در مدت راه اندازی به بیمه گذار تحمیل شده است.
2. سود مورد انتظاری که عاید نشده است.

اگر بیمه نامه کامل باشد، هر دو نوع هزینه و زیان را بیمه گر متعهد است؛ ولی در بعضی موارد بیمه گر فقط زیان های مربوط به هزینه ها را می پردازد و بابت سود مورد انتظار تعهدی نمی پذیرد.

تا اواخر قرن بیستم، روشی که شرکت های اروپایی داشتند، قبول هر نوع تعهد و پوشش کامل بود. ولی در آمریکا شرکت های بیمه اکثرا تعهد خود را محدود به جبران هزینه ها می کردند و بابت سود مورد انتظار وجهی نمی پرداختند. در حال حاضر پس از حادثه انهدام دو برج تجاری در نیویورک، شرکت های بیمه اروپایی نیز روش معمول بیمه گران آمریکایی را در پیش گرفته اند و بیمه نامه زیان ناشی از توقف کار به طور کامل به ندرت صادر می شود.